Аялал гэдэг миний хувьд..

Аяллын утга учир нь буцаж ирэхдээ байдаг. 

Эхэлсэн цэгтээ эргэн ирэх. 

Харьж очоод догдлон хуваалцах гэж харах, хүрэх, амтлах бүх мэдрэмжээ ойн тойндоо шингээн мөнхөлж авахыг хичээнэ. 

Ээжид энэ таалагдана, эгчид энэ тухай хэлэх сэн, үе тэнгийнхэндээ энэ талаар сонирхуулах сан, эх орны минь энэ салбарын хөгжилд хэрэгтэй санаа байна даа гэхчилэн энд тэндээс түүвэр хийж цуглуулга үүсгэн бэдэрнэ. 

Хэрэв хэзээ ч эргэж очихгүй гэсэн бодлоор аян замд гарсан сан бол ямар байх сан бол. Үүрд орхин аялалд гарч буй бол юунд анхаарч, юуг мэдэрч явах бол. Зөвхөн өөрийнхөө төлөө. Ингээд бодохоор тэр нь хачин уйтгартай, утгагүй байх юм шиг надад санагдана. Танихгүй газар орноор аялна гэдэг шинэ бүхнээр дүүрэн юм хойно харьцуулалт үүсэх нь тодорхой. Миний ирсэн газарт ийм байдаггүй дээ гэж. Гэвч тэр бодолд уягдалгүй, бараг орж ирснийг нь анзаарах ч гүй л өнгөрөөх байх. Тэгээд магадгүй илүү тэр цаг мөчид оршихуйгаараа байж ч болох. Гэвч би гарсан мөчөөсөө эхлэн харих гээд догдлон, бэлэг сэлтийг ой тойндоо цуглуулан явах тийм л аяллыг илүүд үзнэ. Тэгэхээр аялал гэдэг миний хувьд эргэн ирэхийн тулд түр холдох хэсэг зуурын завсарлага юм уу даа.

/Бичсэн: Дусал Үг/

"Өөдрөг явахын өглөөний санамж"

Энэхүү 25 зарчмыг Өрнө Дорнын суутнууд Мартин Лютер, Махатма Ганди, Вилли Брандт, Тереза эх, дуучин Мадонна нар ягштал баримталж амжилтанд хүрчээ. 

1. Сэтгэлийн их тэнхээтэй бай. Хэн нэгэн таныг ивээнэ гэж бүү найд. Өөрөө өөрийнхөө чадлыг тань. Би чадна, би болгоно, би хийнэ гэж зүтгэ, өөртөө найд. Тэгвэл бүх юм бүтэх тавилантай.

2. Бусдын хийснийг ажигла, өөрөө бие дааж учрыг ухаар, нягт нямбай, тэсвэртэй байж, биеэ ажилдаа бүрэн дайчил, хичээж оролд. Хувийн алдаа нүглээ засаж залруул.

3. Зорилготой явж, түүндээ хүр. Дэмий юманд санаагаа бүү зовоо, хий хоосон мөрөөдөлд бүү авт, хийх бүтээх зүйлээ төлөвлөн бич. Саад учирваас юунаас болсныг мэд. Дахин оролдоод үз. Ингэхдээ анхны зорилгоо бүү март.

4. Хувийн амьдралдаа гол чиг замаа сонго. Нэг л зүйлийг гол ноён нуруу болго. Юм юмыг зэрэг амжуулдаг хүн ховор. Юуг дээдлэхээ залуугаасаа сонгож ав. Олон юмны хойноос хөөцөлддөг хүн юу ч үгүй хоосон хоцордог.

5. Хамтран ажиллах хүнээ зөв сонго. Чамайг өөд татах хүн байвал нөхөрлө. Инээсэн бүхэн нөхөр биш. Уурласан бүхэн дайсан биш гэдгийг сана.

6. Төлөвлөгөөтэй ажилла. Маргааш юу хийхээ урьд үдэш нь бичиж тэмдэглэ. Удаан, олон жил хийх ажил үйлсээ ч төлөвлөж бэлд.

7. Үе үе “үгүй” гэж хэлж сур. Ингэх нь эвгүй, өрөөлийн хүнд хэцүү байвч бүх юманд дуулгавартай, урсгалаар явдаг хүн өөдөлсөн нь ховор.

8. Өөрийгөө бүү гол. Хувийнхаа шилдэг чанарыг улам улам “зүлгэн” өнгө оруул, муу зуршлаас бага багаар сал, даргынхаа анхаарлыг яаж татах вэ, юугаар баярлуулах вэ гэж бод. Бас дутагдлаа шударгаар хүлээ. Өөрийгөө зэмлэж сур. Биеэ хуурдаг хүн бүтэлтэй явсан нь цөөн.

9. Өдрийн аль цагт хамгийн бүтээлтэй ажилладгаа мэдэж ав. Тэр мөчийг хооллох, утсаар ярих мэтэд бүү зориул, хийх юмаа түрүүлж барьж ав. Их хүч, ухаан шаардахгүй зүйлийг бие суларсан үед хийж бай. Цагаа юун дээр алддагаа ажиглаж, ахин давтахгүйг хичээ. Бодох санах, амрах цагаа ч зохицуул.

10. Хийх гэж буй зүйл үнэхээр чухал эсэхийг өөрөөсөө асууж тунгаа.

11. Цухалдаж бачимдахгүй бай. Ажлаас, хамт олноос, даргаас болов уу гэдгийг тогтоо.

12. Ядарч, ажлаа амжихгүй бол хойш тавиад, ийм л байдаг байж гээд зөнд нь орхи.

13. Үе үе хөдлөх, босох, суух, явган алхахыг хослуул. Үнэхээр юм бүтээе гэвэл биеэ эрүүл авч явах хэрэгтэй. Эрүүл биед саруул ухаан оршино гэдэг.

14. Сайн сайхныг мөрөөд. Уруу гутрангуй үзэл сайн юманд хүргэхгүй. Үүнээс ч их юм хийж чадна гэж биеэ зоригжуул.

15. Зүрх алдалгүй хийх юмаа барьж ав. Ажлаа хаанаас нь, юуг голлож бүтээхээ бод, сэтгэ. Дараа нь ямар аргаар хийхээ тунгаа. Хүнтэй элбэх бол түүнтэйгээ зөвлө. Бүтэх эсэхийг тооцоол. Үр дүнгий нь хянаж шалга.

16. Үүргээ хуваарилж ав. Дарга ч байсан, даамал ч байсан хувийн хариуцлагаа ухамсарла. Бусдын ухаан, чадал чадварыг зорилгодоо ашигла.

17. Бусдыг урамшуулж, танил нөхөр, үр хүүхэд, эхнэр/нөхрөө ашигтай юманд зоригжуулан ятга.

18. Хойш нь бүү тавь. Хийх гэж дурласан ажлаа нэн даруй хий.

19. Бусдын үгийг нухацтай сонс. Хүний хэлснээс хэрэгтэйг нь аваад хэрэггүйг нь гээ. Хүний яриаг бүү тасла, анхааралтай чагна.

20. Ямар бэрхшээл төвөг учрахыг урьдчилан тооцож бай. Ингэвэл цаг хугацаа, хүч хэмнэнэ. Мөн зорьсондоо хүрэхэд хялбар.

21. Мэдрэхүй, зөн совиндоо үе үе итгэ. Дан ухаанаар бүгдийг дийлэхгүй байх үе бий. Хааяа хий мөрөөдөж уран сэтгэмжээ хөгжүүл.

22. Даруу бай, алдаагаа хүлээхэд саад болдог бардам зан, хулчгар явдал хүнийг өөдтэй болгосон удаагүй. Бусдын шүүмжлэлийг хүлээж авах нь амжилт олохын нэг үндэс.

23. Хааяа хийж байгаа зүйлээ хэцүү гэдгийг бусдад ойлгуул. Хүнээс үг дуулах сайхан.

24. Бусдыг магтаж, өөрийгөө магтуулахад муу нь юу байх билээ. Урам зориг ордог биш үү. Нөхөр чинь сайн ажиллаж байвал магт, дэмж, тусла.

25. Өөртөө их үүрэг ачаалал хүлээж сур. Тэгвэл их юм бүтээнэ. Биеэ тайван байлга. Бусад чинь оволзож байхад биеэ барьж гагцхүү зорьсноо биелүүлэхийг хичээ. Адилхан л мах цусанд төрсөн хүн.

Та өдрийг өөдрөг сайхан өнгөрүүлээрэй. 

Дусал Үг

Та таа, тунгаа

Ханагүй гэрт хаалга байх уу

Хадгүй ууланд хагд ургах уу

Хавцалгүй аманд янгир дүүлэх үү

Харьяагүй иргэнд зарлан ирэх үү

Загасгүй усанд тор хаях уу

Завьгүй далайд осол гарах уу

Захиагүй дугтуйнд хариу бичих үү

Зальгүй илбэнд хүүхэд хууртах уу

Дайны талбарт цус, дарь үнэртэхдээ

Дажингүй цагийн цэнийг хүн санадаг

Дандаа амар жимэр суусаар, залхахын цагт

Дайн тулаантай киног өөрсдөө тэд сэддэг

Эрүү тачигнах өвлийн жавар дунд

Эрлэг болж, амьтны халуун цус хөргөөд

Ээрэм талын эзэн чоно, үүрээр гэдрэг буцахдаа

Ээрсэн бэлтрэгнүүддээ юу гэж шивнэдгийг та мэдэх үү

Загас усандаа жаргалтай гэдэг хэр үнэн бэ

Загас өөрөө лав тийн өчсөн удаагүй

Завины ёроолд шидэгтэлээ усны ачийг мэдэлгүй

Заламгай нь хатахын алдад сая ухаардаг бол яана

Амьд явах дээдийн заяа гэж

Амьд хүн номлох нь инээдтэй

Үхэж үзсэн бол, яахав харин

Үзэж харьцуулаад хэлж байна гэх сэн

Загас шиг бид хэт оройтсон хойно л

Заяа таарч орчноо ажих хувьтай бол яана

Хувинтай цэвэр ус, хогийн муу усны алинд

Хоргодон амьдарч аснаа мэдэхгүй дуусвал яана

Навчаа нь Цэцгээдээ дуртай үгүйг

Навчаагаас өөр хэн ч мэдэхгүй

Нарны хувьд сар юу болохыг

Нэрт одон оронч ч хариулж зэхэхгүй

Чандагыг чоно идэж, чоныг хүн авладаг

Чухам аль дүрд нь та тоглоном бэ

Чиний ертөнц миний ертөнцтэй давхарддаггүй хорвоод

Чөтгөр нь үү, бурхан нь гэдгээ та таа, тунгаа

 












Зохиогч Дусал Үг

Хар цагаан

Би хар цагаан гэрэл зурганд дуртай

Хар даашинзаа сувдан зүүлтээр гоёх дуртай

Харанхуй үдэш сарны доор алхах дуртай

Хар цагаан бүхэнд би хачин их дуртай

Хархан нүдний цагаахан цөцгийг ширтэхдээ би дуртай

Хар зам дээр цагаан машин давхихыг үзэх дуртай

Хайрттайгаа хуучны кино үзэж тэврэлдэн суух дуртай

Ай даа, хар цагаанд бүхэнд би хачин их дуртай

Би хаврын урь орж, харз ус урсахад

Хайлаагүй үлдсэн цасыг үзэхдээ дуртай

Хүлээн авалтанд намайг урьсан болзоот залуугаа

Хар хослол цагаан зангиатай нь харах дуртай

Орчлонгийн хар цагаан юм бүхэнд би дуртай

Халгуу зовлон дундаас жаргалын хэлтэрхийг хайж

Хатуу үгсийн борооноос магтаалыг нь шигшихдээ дуртай

Хань нөхдийн үхлийг үзээд хажууд үлдсэнээ хайрлах бас дуртай

Хааяадаа би хар цагаанаар орчлонг харж

Харсан бүхнээ тэгээд магтан дуулах дуртай

Хоёр нүдэндээ нулимс тороон байж инээхдээ би дуртай

Ай даа, хар цагаан бүхэнд би хачин их дуртай

Зохиогч Дусал Үг

Би мөрөөдөхийг болиод удаж байна

Би

Мөрөөдөхийг болиод

Удаж байна

Мөдхөн ирэх маргаашийг ч

Хүлээхийг болиод

Удаж байна

**********************************************************

Миний инээмсэглэсэн цорын ганц зураг

Мөнгөн жаазтайгаа тоосонд дарагдаад

Удаж байна

Зураг шигээ, мөн адил инээмсэглэл минь

Зуу зуун үрсчлээст дарагдаад

Удаж байна

Чиний дуртай даашинз, эрвээхэйд идэгдээд

Чиний эзгүй гэрт, намайг л тавлах гэсэн шиг

Нүдний үзүүрт хөсөр хэвтэхийг харсаар

Нүдний минь гал буураад бас л нилээдгүй удаж байна

Өнөөх пянз, тэр л шөнө тоглуулсан янзаар

Өдөр өдрийн уртад зурагдсаар хөгөө алдаад удаж

Сийчигдсэн зураас бүрийг хуруугаараа тэмтэрч,

Сэмэрсэн зүрхэндээ хань татах болсоор би удаж

*********************************************************** 

Би

Өвдөөд

Удаж байна

Өөр хүнтэй

Үг солилгүй

Удаж байна

Үүд өөд ширтэж, үрээ хүлээх эмээ шиг,

Өнчирч бэтгэрсэн асрамжийн хүүхэд шиг

Ингэж өвдөөд удаж байна

Өөрийгөө толинд ч харалгүй удаж байна

Тамхи татаж, архийг ч уухаа больсон

Тэр зэрэгт намддаг өвчний зэргийг хол давсан

Танилтайгаа ч үг солихыг больсон

Танихгүй хүн шиг зөрдөг болсон, үнэндээ

*********************************************************** 

Би ийм өөр болсон

Бидний тэр өдрүүдээс тэс ондоо болсон

Бид одоо таарвал, бараг

Танихгүй өнгөрөх байх аа чи

Би тийм л өөр болсон

Бүхнийг хэвээр нь авч үлдэх гэсээр,

Байсан, яг л тэр чигээр нь зогсоох гэж аргаа барсаар

Баллуур адил цаг хугацаанд арилахгүй сан гэсээр

Өөрчлөгдсөн

Өөрчлөгдөхгүй гэж үхэн, хатан,

Өнгөрсөнтэйгээ зууралдан байсны эцэст

Өөрийгөө танихгүй болтол ийн өөрчлөгдөж орхисон

Харин чи, өөрчлөгдөө болов уу

Хамгийн сүүлд над өгсөн харц чинь,

Хархан нүдний гүн дэх гэгээн гялбаа чинь,

Хайр чинь,.. өнөө янзаараа болов уу

************************************************************

Би маргаашийг хүлээхийг болиод удсан шигээ

Магад ойрноос чамайг ч хүлээхийг болих нь шиг байна

Мөрөөдөхөө больсон шигээ, өнгөрснөө ч дурсахаа болих нь байна

Учир нь би өвдөөд дэндүү удаж байна...

/Зохиогч Дусал үг/

"Элсэн цаг"

Далайн ус цалгих чимээнээр

Би сэрчихлээ...

Цахлайн цангинах дуунаар

Би сэрчихлээ...

Тасарсан товчны нүхээр

Хөхний толгой бултайна

Тарсан дотоож элсэн дээр

Цагийн зүү шиг эргэлдэнэ

Салхи үнэрийг үлдэн хөөхөд

Амрагаа би саналаа...

Сайхан дурсамж харихын даваан дээр

Амрагаа би саналаа...

Алганы мөр, хөлийн ормыг элс дүүргэн дүүргэж

Алдсан цаг хугацааг айсуй мөч нөхөн нөхөж

Тэнгисийн ус түүнийг минь угаажээ...

Толгойд минь мөнгөн үс нэгээр нэмэгджээ...

/Зохиогч: Дусал Үг/

"Би ганцаар"

Ганцаардлыг би гартаа бариад явдаг

Гадаа жихүүнд түүнтэй хамт алхдаг

Гэрэлгүй гудамжинд сүүдэр шиг тэр дагаж

Гиюүрсэн надаас хором ч үл салдаг

Ганцаардлаас би гунигийг олж хараагүй

Гүн худгийн ёроол руу өнгийвч

Гайхал хар нүх л үзэгддэг шиг

Гагц түүнийг өөрийг нь олж хардаг

Ганцаардлыг би чамаас ч, түүнээс ч,

Гэнэтийн учрал, содон тохиолоос ч,

Гай гамшиг үхэл хагацлаас ч ололгүй

Гагц өөрөөсөө олдог болохоор

Ганцаардалд хэрэв хаан байдаг бол

Гарцаагүй тэр нь би байж таарна

Ганцаардалд хэрэв эцэс бий бол

Гарцаагүй тэр нь үхэл байж таарна

/Зохиогч: Дусал Үг/

"Улангасал"

Өөдгүй жаал дотор минь орчихоод

Өр рүү өшгичих шиг

Өтөл эр үснээс зуурчихаад

Өөр ертөнц рүү чангаах шиг

Бяцхан охин мөрөн дээр сандайлаад

Бүүвэйн дуугаар ховсдож байх шиг

Бүгд тэгснээ замхран одоход

Бодлоос өөргүй орь бие хоцрох шиг

Өтгөн царс ойгоор шургачин би гүйнэ

Өмнөх замыг харахгүйдээ бүдчин унана

Өвдөг шалбарч цусаа савирууллаа ч

Өвчинд идэгдсэн бие мэдрэхээсээ өнгөрч

Бургас мөчир гарт галбиргүй дүрс сийлж

Бошинзны хормойг хэрцгийгээр тасар татан

Буруу замд садаа хийхийг санаархавч

Буг шүглэсэн бие минь зогсохоосоо өнгөрч.

Айдас жихүүдэстэй анд бололцож

Амьгүй бүхэнтэй хань бараалж

Аз жаргал баяр талархлыг умартаад

Араатан адил улангасан давхина

/Зохиогч: Дусал Үг/